Savaşın bitme vakti geldi… Biden’dan 3 aşamalı barış teklifi
ABD Başkanı Joe Biden, cuma günü Beyaz Saray’da daha önce duyurusu yapılmamış olan dünyaya sesleniş konuşmasında İsrail’in Hamas’a Katar aracılığıyla “kalıcı bir ateşkesi ve tüm rehinelerin serbest bırakılmasını” içeren yeni bir teklif sunduğunu söyleyerek planın üç aşamasını detaylarıyla açıkladı.
BİRİNCİ AŞAMA – ATEŞKES
7 Ekim’den bu yana ilk kez özel olarak Beyaz Saray’da kameraların karşısına geçip ateşkes teklifini dünyaya duyuran Biden, ilk aşamanın altı hafta süreceğini söyledi. Bu altı haftalık süre boyunca tam ateşkes sağlanması, İsrail güçlerinin Gazze’deki sivil nüfus olan bölgelerden tamamen çekilmesi ve Hamas’ın elindeki kadın, yaşlı ve yaralı rehinelerin yüzlerce Filistinli mahkûm karşılığı serbest bırakılması yer alıyor. Ayrıca ilk aşamada Hamas’ın elindeki ölü rehinelerin iade edilmesi, insani yardımın günde 600 tıra çıkacak şekilde ciddi seviyede arttırılması ve Gazzeli sivillerin kuzeydeki yerlerine geri dönebilmesi de öngörülüyor. Başkan Biden, altı haftalık ilk ateşkes aşamasında İsrail ve Hamas’ın ikinci aşama için müzakerelere devam edeceğinin de altını çizdi. Biden; ABD, Mısır ve Katar’ın müzakerelerin devam etmesi için çaba sarfedeceğini ve ilk aşamadaki kurallara uyulması için gözlemci rolü üstleneceğini de belirtti.
İKİNCİ AŞAMA – ÇEKİLME
İkinci aşamada öngörülen bazı gelişmeler ise şunlar olacak: İsrailli erkek askerler de dahil olmak üzere hayatta olan tüm rehinelerin serbest bırakılması karşılığında yine İsrail’in elindeki Filistinlileri içeren bir takas, İsrail güçlerinin Gazze’den tamamen çekilmesi ve altı haftalık ateşkesin “düşmanlıkların kalıcı olarak bitirilmesine” çevrilmesi.
ÜÇÜNCÜ AŞAMA – YENİDEN İNŞA
İlk iki aşamada başarı sağlanabilirse üçüncü aşamada Gazze’nin yeniden inşası öngörülüyor. Gazze’nin yeniden inşasının, Hamas’ın yeniden silahlanmasına izin vermeyecek şekilde gerçekleştirileceğini savunan Biden, Arap ülkeleri ve uluslararası toplumun yanı sıra Filistinli ve İsrailli liderlerin de yeniden inşa sürecinde rol oynayacağını söyledi.
İSRAİL KAMUOYUNA ÇAĞRI
İsrail halkına hitap eden Biden, söyleyeceklerinin daha olumlu karşılanması için bu zamana kadar İsrail’i hep desteklediğini, İran’a karşı İsrail’i savunmak için ABD askerlerini göreve yolladığını ve İsrail’i savaş zamanı ziyaret eden ilk ABD Başkanı olma unvanı taşıdığını vurguladı. İsrail halkına sevecen bir tonda yaklaşan ve “bu anı kaybedemeyiz” diyen Biden, “Belirsiz bir ‘tam zafer’ kavramının peşinde koşulan süresiz savaş, İsrail’i Gazze’de çıkmaza sokacak; ekonomik, askeri ve insan kaynaklarını tüketecek ve İsrail’in dünyadaki yalnızlaşmasını daha da artıracaktır” diye ekledi.
NETANYAHU HÜKÜMETİNE BASKI
İsrail’de bu ateşkes ve rehine takası planına katılmayacak olan kişileri ve Gazze’de savaşın sonsuza kadar devam etmesi çağrısında bulunanları bildiğini belirten ABD Başkanı, “Hatta bazıları hükümet koalisyonunda bile yer alıyor” dedi. Netanyahu hükümetindeki bu aşırılıkçı isimlere direkt hitap eden Biden, “Gazze’yi işgal etmek istiyorlar, yıllarca savaşa devam etmek istiyorlar ve rehineler onlar için bir öncelik değil” dedi.
HAMAS’IN TALEPLERİYLE AYNI
Hürriyet’in de aralarında bulunduğu gazetecilere teklif hakkında bilgi veren Beyaz Saray yetkilisi ise teklifin Hamas’ın birkaç hafta önce kabul ettiği ateşkes önerisiyle neredeyse aynı olduğunu belirtti.
AİLELER NETANYAHU’YA GÜVENMİYOR
Diğer yandan Gazze’deki İsrailli rehinelerin aileleri, ABD Başkanı Biden’ın açıkladığı ateşkes önerisinin ardından Tel Aviv’deki Savunma Bakanlığı önünde basın toplantısı düzenledi. Rehine yakınlarından biri “Biden’ın konuşması bize ilk kez çocuklarımız konusunda umut veriyor ancak Netanyahu bu anlaşmayı da baltalayabilir” dedi.
Hamas olumlu İsrail’den karışık sinyaller
ABD Başkanı Joe Biden’ın sürpriz ateşkes teklifi açıklaması, Hamas ve İsrail’den farklı tepkilerle karşılandı. Hamas, “kalıcı ateşkes, İsrail güçlerinin Gazze’den çekilmesi, yeniden inşa ve esir değişimi içeren yol haritasını” olumlu karşıladıklarını bildirdi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’dan ise Biden’ın hamlesini “ne kabul ne de reddeden” tonda bir açıklama geldi.
BASKI ARTIYOR
Biden konuşmasında teklifin İsrail tarafından hazırlandığını belirtirken, İsrail Başbakanlık ofisinden “İsrail’in savaşı sona erdirme koşulları değişmedi: Hamas’ın yok edilmesi. İsrail, kalıcı bir ateşkes sağlanmadan önce bu koşulların yerine getirilmesinde ısrar etmeye devam edecek” açıklaması yapıldı.
‘REFAH SINIR KAPISI’ GÜNDEMDE
Kahire el-İhbariyye kanalının haberine göre Mısır, ABD ve İsrail heyetleri, Refah Sınır Kapısı’nın yeniden açılması konusunu görüşmek üzere bugün Kahire’de bir toplantı gerçekleştirecek. Haberde, Kahire’nin, ABD Başkanı Joe Biden’ın son önerisi ışığında, Gazze Şeridi’nde ateşkes müzakerelerine geri dönmek için yoğun çaba sarf ettiği belirtildi.
TEKLİFİN SORU İŞARETLERİ
NEREDEN ÇIKTI?
Gazze savaşı 8’inci ayına yaklaşırken, ateşkes ve rehine takası anlaşması yönünde umutlar tükenmek üzereydi. ABD Başkanı’nın beklenmedik teklifle, hem İsrail politikasıyla ilgili Amerikan seçmeninin tepkisini azaltmayı, hem de tarafları anlaşmaya ikna etmek için baskı altına almayı istediği düşünülüyor. Biden, açıklamayla kasım ayındaki seçimlerde rakibi olması beklenen eski Başkan Donald Trump’ın bir davada mahkûm edilmesiyle ilgili gündemi değiştirme fırsatı da buluyor. Ancak teklifin bizzat Biden tarafından açıklanması da “uluslararası desteği harekete geçirme” amacını gösteriyor.
İŞGAL SÜRECEK Mİ?
Biden’ın teklifi her şey yolunda giderse İsrail’in Gazze’deki nüfus bölgelerinden çekilmesini öngörüyor. Ancak siyasi analistlere göre bu İsrail’in Gazze’yi işgal etmeyeceğine ilişkin taahhüt verdiği anlamına gelmiyor. Hamas ve Filistin tarafı ise kalıcı bir anlaşma çerçevesinde İsrail’in tamamen Gazze Şeridi’nden çekilmesini istiyor.
HAMAS NE YAPACAK?
Hamas’ın ilk açıklaması olumlu olsa da görüşmelere aşina kaynaklar, grubun kamuoyuna açıklamaları ile Katarlı arabuluculara özel toplantılarda söylediklerinin farklı olabileceğini belirtiyor. Yine de önceki müzakerelerde savaşın durmasını talep eden Hamas’ın bu teklifi kabul edeceği yönünde beklentiler yüksek.
NETANYAHU NEDEN İSTEKSİZ?
Dünya kamuoyundan, savaş kabinesindeki ortaklarından, rehine yakınlarından gelen baskılara Gazze’deki yıkıcı savaştan geri adım atmayan Netanyahu’nun anlaşma teklifine karşı isteksiz tavrı, siyasi kariyerine yönelik kaygılarını yansıtıyor. İsrailli yetkililer, Netanyahu’nun iki hafta önce kendisine sunulan planı reddettiğini; ancak ordu ve savaş kabinesi üyelerinden gelen baskıyla onaylamak zorunda kaldığını söylüyor. Öte yandan Netanyahu, hükümetindeki aşırı milliyetçi bakanlar tarafından anlaşmayı kabul etmesi halinde koalisyondan ayrılmakla tehdit ediliyor.
BLİNKEN FİDAN’I ARADI: HAMAS’I İKNA EDİN
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Başkan Joe Biden’ın İsrail ve Hamas arasındaki ateşkes planı teklifini Beyaz Saray’da dünyaya duyurmasından sonra Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ı aradı ve Hamas’ın ikna edilmesi çağrısında bulundu. ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Blinken; ateşkes anlaşmasının, insani yardım akışını büyük ölçüde arttıracağını, Filistinlilerin Gazze’nin kuzeyine dönüşünü sağlayacağını ve Gazze’nin yeniden inşasının başlaması da dahil olmak üzere anlaşmanın Gazze halkı için faydalarını mevkidaşı Fidan’a aktardı. “Bakan Blinken, teklifin hem İsraillilerin hem de Filistinlilerin çıkarına olduğunun altını çizdi” diyen açıklama, Blinken’ın telefonda Hamas’ın anlaşmayı kabul etmesi gerektiğini söylediğini belirtti. Blinken, Ürdün ve Suudi Arabistanlı yetkililerle de konuştu. Öte yandan Fidan, İranlı mevkidaşı Ali Bagheri ile bir telefon görüşmesi yaptı. Fidan ile Bagheri’nin görüşmede Gazze’deki son durumu ele aldıkları öğrenildi.
